НА ПАС­ТР­МА­ЛИ­ЈА КАЈ ЗО­РАН АЛЕК­СОВ, ГРА­ДО­НА­ЧАЛ­НИК НА ШТИП: Гот­вам по­доб­ро од мла­ди­те не­вес­ти

Се ве­ли де­ка пас­тр­ма­ли­ја­та се ја­де ис­клу­чи­во со цр­ве­но ви­но, но јас не пи­јам ал­ко­хол, а по­ра­ди ди­е­та­та, ја­дам са­мо пи­леш­ка. Доб­ро е што де­нес ја­деш пас­тр­ма­ли­ја ко­га са­каш, во кое би­ло вре­ме од го­ди­на­та и со неа пи­еш што са­каш. Ја­де­ње­то пас­тр­ма­ли­ја во Штип е ве­ќе стил на жи­ве­е­ње и не пос­тои мож­ност во те­кот на не­де­ла­та да не се изе­де ба­рем ед­на. А и ко­га се из­ле­гу­ва на­ве­чер, се ве­ли: "Ај на пас­тр­ма­ли­ја", ве­ли гра­до­на­чал­ни­кот на Штип, Зо­ран Алек­сов.

Ја­де­ње­то штип­ска пас­тр­ма­ли­ја е ри­ту­ал, ве­ли Зо­ран Алек­сов (46), гра­до­на­чал­ник на Штип, кој де­но­ви­ве е за­фа­тен со под­го­тов­ка на чет­вр­та­та Пас­тр­ма­ли­ја­да, за ко­ја ве­ту­ва де­ка ќе нап­ра­ви да ста­не праз­ник на гра­дот. Всуш­ност, спо­ред не­го, ја­де­ње­то пас­тр­ма­ли­ја е ве­ќе праз­ник, заш­то е из­го­вор да се со­бе­ре се­мејс­тво­то на не­де­лен ру­чек.
Алек­сов, не­го­ва­та соп­ру­га Тат­ја­на, со ко­ја е ве­ќе 18 го­ди­ни во брак и нив­ни­те си­но­ви Мар­тин (13) и Спа­ско (7) се чес­ти гос­ти на пас­тр­ма­ли­ја во штип­ски­те рес­то­ра­ни.
"Во Штип ре­чи­си и да не­ма не­кој што не ја­де пас­тр­ма­ли­ја. Во рес­то­ра­ни­те се­кој ден се ја­де, но са­мо во не­де­ли­те се на­ра­чу­ва за до­ма, заш­то е мо­мент се­мејс­тво­то да би­де за­ед­но. И тоа е ве­ќе тра­ди­ци­ја. Пас­тр­ма­ли­ја­та е нај­бр­зи­от и нај­ле­сен на­чин да нап­ра­виш ру­чек, да пре­че­каш гос­ти до­ма или да ги од­ве­деш во рес­то­ран, а тоа да би­де уба­во", ве­ли Алек­сов.
Овој штип­ски спе­ци­ја­ли­тет ре­чи­си ни­кој не го пра­ви до­ма уш­те од вре­ме­то ко­га пас­тр­ма­ли­ја не мо­жел да ја­де се­кој. Ко­га во Штип има­ло са­мо две фур­ни и теш­ко би­ло да се фа­ти ред. За­тоа и гра­до­на­чал­ни­кот за да ни по­ка­же ка­ко из­гле­да под­го­тов­ка­та на ед­на пас­тр­ма­ли­ја, мес­то до­ма, не од­ве­де во еден од поз­на­ти­те штип­ски рес­то­ра­ни, ка­де што е чест гос­тин.
"Уба­ви­на­та на штип­ска­та пас­тр­ма­ли­ја е во ед­нос­тав­нос­та. Јас знам да пра­вам пас­тр­ма­ли­ја. Знам и да гот­вам, и тоа мно­гу по­доб­ро од де­неш­ни­те мла­ди не­вес­ти. И тоа лет­ни лу­ти ја­де­ња. Знам и да си из­мис­лам мој спе­ци­ја­ли­тет. Не $ да­вав на соп­ру­га­та да гот­ви. Но, се­га не­мам вре­ме. Ка­ко пом­лад, до­де­ка мај­ка ми и тат­ко ми беа на ра­бо­та, а ме­не ми се ја­де­ше, мо­рав сам неш­то да си нап­ра­вам. Ама се­га ни­кој во Штип не пра­ви пас­тр­ма­ли­ја до­ма, заш­то ре­чи­си си­те рес­то­ра­ни ја при­гот­ву­ва­ат. Ре­чи­си и да не­ма ло­ша пас­тр­ма­ли­ја. Дру­го бе­ше вре­ме­то ко­га јас, ка­ко де­те, и тат­ко ми во не­де­ли­те уш­те ра­но на­ут­ро но­сев­ме мас­траф од до­ма во фур­ни­те, па зе­мав­ме број­че и че­кав­ме од са­бај­ле до ве­чер да се нап­ра­ват на­ши­те пас­тр­ма­лии. Има­ше са­мо две фур­ни и бе­ше те­пач­ка кој по­прв да стиг­не. Па и пок­рај тоа што имав­ме број­че, по не­кол­ку па­ти ме пра­ќаа да пре­тр­чам да ви­дам да не слу­чај­но го ис­пуш­ти­ме ре­дот", ве­ли гра­до­на­чал­ни­кот.
До пред не­кол­ку го­ди­ни тра­ди­ци­ја во Штип би­ло пас­тр­ма­ли­ја да се ја­де во ме­се­ци­те кои ја со­др­жат бук­ва­та Р, зна­чи од сеп­тем­ври до ап­рил. Би­деј­ќи се пра­ве­ла са­мо со свин­ско ме­со и се сме­та­ла за теш­ко, мрс­но ја­де­ње кое не се ја­де на лет­ни­те го­реш­ти­ни. Но, се­га ве­ќе се пра­ват и со пи­леш­ко ме­со и се ја­де се­кој ден во те­кот на це­ла­та го­ди­на.
"Се ве­ли де­ка пас­тр­ма­ли­ја­та се ја­де ис­клу­чи­во со цр­ве­но ви­но. Но, ете јас не пи­јам ал­ко­хол, а по­ра­ди ди­е­та­та, ја­дам са­мо пи­леш­ка. Јас во мла­дос­та бев нај­о­ми­лен за друш­тво по ка­фе­а­ни. Дру­га­ри­те обо­жа­ваа да ме во­дат заш­то не пи­ев, а и се­га во­оп­што не пи­јам ал­ко­хол. И доб­ро е што де­нес ја ја­деш ко­га са­каш, во кое би­ло вре­ме од го­ди­на­та и со неа пи­еш што са­каш. Си­те рес­то­ра­ни има­ат сер­вис и ти ја но­сат пас­тр­ма­ли­ја­та до­ма. На­вис­ти­на ја­де­ње­то пас­тр­ма­ли­ја во Штип е ве­ќе стил на жи­ве­е­ње. Не пос­тои мож­ност во те­кот на не­де­ла­та да не се изе­де ба­рем ед­на. А ве­ќе и ко­га се из­ле­гу­ва на­ве­чер, се ве­ли: 'Ај на пас­тр­ма­ли­ја'", об­јас­ну­ва Алек­сов.
Штип­ја­ни ве­лат, а и гор­ди се на тоа што нив­на­та пас­тр­ма­ли­ја се сме­та за нај­вкус­на од си­те ви­до­ви пас­тр­ма­лии што се под­гот­ву­ва­ат во дру­ги­те гра­до­ви. Алек­сов ве­ли де­ка на оној што на­вик­нал да ја­де штип­ска пас­тр­ма­ли­ја, дру­ги­те не му се вкус­ни.
"На­вис­ти­на е та­ка. Тес­то­то е мал­ку по­раз­лич­но од оние што се пра­ват во дру­ги­те гра­до­ви. Еве чет­вр­та го­ди­на по ред ја ор­га­ни­зи­ра­ме Пас­тр­ма­ли­ја­да­та и го­ди­на­ва прв пат ќе трае три де­на. Са­ка­ме да би­де праз­ник. И ќе би­де. Ве­ќе под­гот­ву­ва­ме до­ку­мен­ти и ела­бо­рат и нас­ко­ро ќе брен­ди­ра­ме штип­ска пас­тр­ма­ли­ја. Ли­цен­ца­та на си­те штип­ски угос­ти­те­ли ќе им би­де да­де­на без па­ри, ќе пла­тат са­мо 250 де­на­ри кол­ку што ќе чи­нат на­леп­ни­ци­те што ќе ги ста­ва­ме на вра­та за да се знае де­ка внат­ре се пра­ви штип­ска пас­тр­ма­ли­ја. Се­кој угос­ти­тел над­вор од Штип, кој во ме­ни­то има штип­ска пас­тр­ма­ли­ја, ќе пла­ќа ли­цен­ца. Оти не е ис­то штип­ска­та пас­тр­ма­ли­ја да се ја­де во Штип и на дру­го мес­то. На­вис­ти­на до­пр­ва ка­ко Штип ќе има­ме со што да се по­фа­ли­ме", об­јас­ну­ва Алек­сов.
Вес­на Ми­лен­ков­ска
Фо­то: В. Та­ну­ров­ски

Пас­тр­ма­ли­ја се ја­де уш­те од тур­ско

Ни са­ми­те штип­ја­ни не зна­ат од ко­га по­тек­ну­ва пас­тр­ма­ли­ја­та и кој го из­мис­лил ре­цеп­тот. Спо­ред ле­ген­ди­те, се пра­ве­ла уш­те за вре­ме на тур­ско. Ко­га тур­ски­от ас­кер до­а­ѓал по арач, до­де­ка го со­би­рал да­но­кот, ги те­рал се­ла­ни­те да му пра­ват ја­де­ње. Би­деј­ки прет­ход­но ќе им зе­ле сe, на се­ла­ни­те нај­лес­но им би­ло да за­ме­сат тес­то и да ста­ват мал­ку ме­со за да ги нај­дат не­ка­не­ти­те гос­ти.
Де­ка­нот на Фа­кул­те­тот за ту­ри­зам и угос­ти­тел­ство во Штип Таш­ко На­ков, пак, ве­ли де­ка тра­ди­ци­ја­та за под­го­тов­ка пас­тр­ма­ли­ја е ста­ра уш­те од вре­ме­то на фур­ни­те на др­ва. Би­ло ри­ту­ал во са­бо­ти­те и во не­де­ли­те ма­жи­те да се по­ка­жат ка­ко доб­ри до­ма­ќи­ни и да ги сме­нат же­ни­те во пра­ве­ње­то ру­чек. Тие ку­пу­ва­ле ме­со и браш­но, ги но­се­ле во фур­на и по­тоа до­ма се фа­ле­ле де­ка са­ми ги нап­ра­ви­ле. Оваа тра­ди­ци­ја ре­чи­си и да ја не­ма де­нес, но,за сре­ќа, ос­та­на­ле фур­ни­те на др­ва на Ба­са­ра и на Ка­на­та. Иа­ко рет­ко, се­пак, има се­меј­ства кои и де­нес зе­ма­ат мал­ку свин­ска маст, ме­со на куп­чи­ња, кол­ку чле­но­ви во се­мејс­тво­то се - тол­ку куп­чи­ња и ги но­сат во фур­ни­те.

Ре­цепт за штип­ска пас­тр­ма­ли­ја

Ни­кој не ја знае тај­на­та на тес­то­то за пас­тр­ма­ли­ја. Се­кој мај­стор во тес­то­то си до­да­ва неш­то свое. За­тоа, ко­га ќе ги пра­ша­те штип­ја­ни во што е тај­на­та на уба­ви­на­та на штип­ска­та пас­тр­ма­ли­ја, тие ве­лат: "Во мас­тра­фот е". Или штип­ја­ни зна­ат да ка­жат де­ка пок­рај ос­нов­ни­те сос­тој­ки, во пас­тр­ма­ли­ја­та на кра­јот ста­ва­ат мал­ку ма­ри­фет.

За 350 гра­ма тес­то:
130 ми­ли­лит­ри во­да, 160 гра­ма браш­но (тип 500 и тип 400 ), сол.
За мас­тра­фот: 220 гра­ма ме­со, све­жо свин­ско, исеч­ка­но на сит­ни пар­чи­ња и 50 гра­ма свин­ска маст.
За­чи­ни: мал­ку сол, мал­ку ше­ќер, црн пи­пер, цр­вен пи­пер.
Се пе­че на тем­пе­ра­ту­ра од 280 до 300 сте­пе­ни.